تأثیر سطوح مختلف نیتروکسین و اسید هیومیک بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه زنیان (carum copticum (l.) c. b. clarke)

چکیده به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروکسین و اسید هیومیک بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی زنیان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه زابل واقع در پردیس جدید دانشگاه انجام گردید. تیمارهای کودی شامل: استفاده از کود زیستی نیتروکسین به صورت بذرمال در 4 سطح شامل صفر (شاهد)، 5/0، 1 و 5/1 لیتر در هکتار و استفاده از کود آلی اسید هیومیک به صورت محلول در آب آبیاری و در مرحله 4 برگی در 4 سطح شامل صفر (شاهد)، 1، 2 و 3 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج آزمایش نشان داد که تأثیر اسید هیومیک بر وزن هزار دانه، تعداد چتر، تعداد شاخه جانبی، میزان کلسیم در اندام هوایی، میزان نیتروژن در دانه، درصد مواد آلی دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین درصد و عملکرد اسانس به ترتیب با 17/4 درصد و 75/64 کیلوگرم در هکتار از تیمار سه کیلوگرم اسید هیومیک در هکتار به دست آمد. همچنین اثر نیتروکسین بر تمام صفات فوق به جز درصد اسانس معنی دار بود. برهمکنش تیمارهای اسید هیومیک و نیتروکسین بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، درصد مواد آلی اندام هوایی و میزان عناصر فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم و ترکیبات گاماترپینن، تیمول و کارواکرول اسانس معنی دار شد. بیشترین میزان تیمول (3/27 درصد) از اثر برهمکنش سطح 4 اسید هیومیک با سطح 3 نیتروکسین به دست آمد. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد استفاده از 5/1 لیتر نیتروکسین و سه کیلوگرم اسید هیومیک در هکتار بهترین تیمار در تولید عملکرد اسانس و مواد موثره اسانس زنیان در شرایط کشت ارگانیک باشد.